Trzy powody, by zatrzymać się w październiku

Od mojego poprzedniego newslettera, prasówki, minął ponad rok. Powolny powrót i mentalne przygotowania do wysyłki kolejnej edycji nie są przypadkiem. Październik to nie tylko czas zmian barw za oknem, ale i intensywny okres, w którym głośniej mówimy o sprawach fundamentalnych dla naszego dobrostanu.

Dziś, w ramach rozgrzewki – z mocnym akcentem na dostępność i włączanie – skupiam się na trzech ważnych datach i tematach, które nas otaczają – miesiącu świadomości ADHD, światowym dniu zdrowia psychicznego oraz zbliżającym się dniu prostego języka. Bo im prościej i bardziej empatycznie mówimy, tym łatwiej się nam wzajemnie zrozumieć. Im uważniej projektujemy, tym większy komfort możemy zapewnić.

Dbanie o psychikę to nie jest luksus ani fanaberia

10 października, światowy dzień zdrowia psychicznego, to coroczny punkt na mapie, który delikatnie nam przypomina, że dbanie o psychikę to nie jest luksus ani fanaberia, lecz fundament, na którym budujemy całe życie.

Za statystykami i danymi, które są zatrważające, kryją się konkretni ludzie. Choć świadomość społeczna rośnie, wstyd i stygma wciąż bolą. Lęk przed oceną, przed łatką „słabego człowieka” sprawia, że zwlekamy z szukaniem pomocy, aż sytuacja staje się naprawdę trudna.

Październik to czas, gdy globalnie mówi się głośniej również o ADHD (zespole nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi). Poza tym, że jest to termin medyczny, jest to realne, a niejednokrotnie nawet trudne, doświadczenie wielu ludzi. Zwłaszcza tych, którzy nigdy nie usłyszeli diagnozy i nie zostali profesjonalnie zaopiekowani.

Przez lata ADHD było utożsamiane z hiperaktywnością u małych chłopców. Dziś wiemy, że może ono manifestować się w bardziej subtelny sposób, szczególnie u dorosłych, kobiet i osób AFAB (z przypisaną płcią żeńską przy urodzeniu). U nich objawy często objawiają się jako problemy z organizacją, paraliż wykonawczy (trudności w rozpoczynaniu i kończeniu zadań) czy dysregulacja emocjonalna. Postęp nauki sprawił, że diagnoza w dorosłości staje się coraz częstsza – warto, by wiedza o ADHD dotarła szerzej, aby osoby, które żyją z tym w tle, poczuły, że nie są same.

Zdrowie psychiczne a projektowanie

Skoro zdrowie psychiczne ma tak ogromny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie – w relacjach, pracy i nauce – to naturalnie staje się priorytetem także dla osób, które projektują produkty, usługi czy przestrzenie. Coraz więcej firm wprowadza programy wsparcia psychologicznego, a osoby projektujące uwzględniają w swojej pracy to, jak nasz stan psychiczny wpływa na interakcję z otoczeniem.

Warto pamiętać, że osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą odczuwać trudności w koncentracji i przetwarzaniu informacji. Jak możemy to uwzględnić w projektowaniu?

• Dostępność i prostota. Minimalistyczne interfejsy, jasna nawigacja i prosty język mogą znacząco ułatwić korzystanie z produktów i usług.
• Bezpieczeństwo i komfort. Warto unikać bodźców, które mogą wywoływać stres lub lęk (np. zbyt intensywnych animacji, jasnego światła) i dawać możliwość dostosowania ustawień do siebie.

Na koniec zostaje najważniejsze, czyli empatia. Aktywne słuchanie, nieocenianie i dawanie przestrzeni do wyrażania swoich potrzeb, uczuć i obaw to fundamenty wspierającego projektowania.

Komunikacja, która łączy

Wszystkie powyższe tematy – zdrowie psychiczne, ADHD, inkluzywne projektowanie – łączy jeden wspólny mianownik, czyli potrzeba jasnej, dostępnej i empatycznej komunikacji.

Na 13 października przypada International Plain Language Day, czyli dzień promujący użycie prostego, zrozumiałego języka w komunikacji. A jeśli chcemy rozmawiać o zdrowiu psychicznym bez stygmatyzacji, edukować o neuroróżnorodności i projektować z myślą o dostępności, musimy dążyć do prostoty.

Bogate metafory, żargon, długie zdania potrafią wykluczyć tych, którzy mają trudność z przetwarzaniem informacji, w tym osoby z ADHD. Zamiast używać słów, które mogą pogłębiać stereotypy, mów i pisz o zdrowiu psychicznym w sposób neutralny. Unikaj wyrażeń, które mogą być krzywdzące. Zamiast tego skup się na empatii.

Projektowanie i komunikacja z troską o drugą osobę wymaga prostoty, jasności i szacunku. Włączmy te zasady do naszych działań – tych zwyczajnych, codziennych, jak i projektanckich.

Wszystko sprowadza się do troski

Dbanie o siebie, o innych i o to, jak do siebie mówimy to trzy filary, które łączą wszystkie październikowe tematy. Pamiętajmy, że prostota i szacunek to narzędzia, które czynią świat bardziej dostępnym dla każdego.

WHO, World Mental Health Day, 10 October 2025, Mental health in humanitarian emergencies

Jak projektować z troską o zdrowie psychiczne?

Prasówka #73: miesiąc świadomości ADHD

Prosty język, inkluzywny język. Czy w ogóle musimy wybierać?